Usiłowanie nieudolne (gwałt)
Zgodnie z założeniem prawa karnego, nie odpowiada za usiłowanie ten, kto po usiłowaniu dokonania przestępstwa dobrowolnie się wycofał, rezygnując z wprowadzenia zamiaru w czyn. Dobrowolność ta nie musi wypływać z nagłego przebudzenia się wyrzutów sumienia, może wynikać z wyrachowania, z obawy przed ryzykiem poniesienia kary, przed zemstą, z lęku poniesienia porażki przy zetknięciu się z ciałem kobiety itp. Natomiast gdy sprawca zaniechał stosunku płciowego z przyczyn od niego niezależnych zarówno natury biologicznej (np. utrata potencji, stan menstruacji u kobiety, szczególny układ pochwy), jak i z obawy przed spłoszeniem przez ludzi, będzie to usiłowanie karalne. Podobnie gdy zaniechanie nastąpiło z tego powodu, że ciało obnażonej kobiety instynktownie podziałało na sprawcę odstręczająco.
W świetle zagadnień typowo prawniczych rysuje się jeszcze kwestia tzw. usiłowania nieudolnego, które karalne jest wówczas tylko (i to z możliwością nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienia od ukarania), gdy przedmiot przestępstwa okazał się „niezdatny”, tj. ofiara okazała się osobą, z którą obcowanie płciowe jest w ogóle niemożliwe lub gdy stosowane środki nie nadają się do realizacji tego celu (gdy proszek dodany do kawy nie mógł ze względu na swą substancję wprowadzić ofiary w stan odurzenia lub silnego podniecenia płciowego). Usiłowanie nieudolne innego rodzaju (np. gdy podmiot ze względu na swe kalectwo, wiek itp. nie mógł być sprawcą zgwałcenia, a sprawca pozostawał co do tego w błędzie) w ogóle karalne nie jest. Mogą tu wyłaniać się sytuacje nasuwające wątpliwości nie tylko dla prawnika, lecz także dla seksuologa. Gdy sprawca np. nie wiedział, że jest impotentem w sensie anatomicznym czy fizjologicznym, będzie odpowiadał, albowiem obcowanie płciowe nie musi polegać jedynie na spółkowaniu, ale także na czynnościach ekwiwalentnych (coitus in ore itp.). Tym bardziej impotencja wywołana stałą lub chwilową niedyspozycją psychiczną, nie będzie tu cechą nieudolności podmiotu, która zwalnia od odpowiedzialności karnej.